Άρθρο της Ελένης Αποσπόρη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας και Προέδρου της Επιτροπής Ισότητας Φύλων (ΕΙΦ) του ΟΠΑ

Η Διεθνής Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 22 Δεκεμβρίου 2015 και τιμάται κάθε χρόνο στις 11 Φεβρουαρίου. Έχει ως στόχο να αναγνωριστεί ο σπουδαίος ρόλος που διαδραματίζουν καθημερινά οι γυναίκες και τα κορίτσια στην Επιστήμη και την Τεχνολογία σε όλο τον κόσμο αλλά και να αναδείξει τις έμφυλες ανισότητες που υπάρχουν στους τομείς ΕΤΜΜ-STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά).

Ανέκαθεν τα επιτεύγματα των γυναικών στην επιστήμη υποβαθμίζονται ή αγνοούνται ενώ οι διακρίσεις λόγω φύλου και η υποεκπροσώπηση τους είναι ακόμα και σήμερα παραπάνω από εμφανείς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης She Figures 2021 [1], που παρουσιάζονται στο Γράφημα 1, η διαφορά στην αναλογία των γυναικών κατόχων προπτυχιακού ή μεταπτυχιακού τίτλου στο σύνολο των επιστημονικών πεδίων και στους τομείς ΕΤΜΜ το 2018 ήταν 24 ποσοστιαίες μονάδες, και των κατόχων διδακτορικού τίτλου 10 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι η ανισότητα στη συμμετοχή των γυναικών στην εκπαίδευση στους τομείς ΕΤΜΜ ξεκινά από την αρχική επιλογή του αντικειμένου σπουδών και συνεχίζεται έως και τις ανώτερες ακαδημαϊκές θέσεις.

Γράφημα 1: Αναλογία (σε ποσοστιαίες μονάδες) γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία σε όλα τα επιστημονικά πεδία και στα πεδία ΕΤΜΜ, 2018 (πηγή: [1])

Ο Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, στη δήλωσή του για τη Διεθνή Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη το 2019 ανέφερε ότι:

“Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι ζωτικής σημασίας σε όλους αυτούς τους τομείς (σ.σ. ΕΤΜΜ-STEM). Παρόλα αυτά παραμένουν τραγικά υποεκπροσωπούμενες. Τα φυλετικά στερεότυπα, η έλλειψη ορατών προτύπων και οι μη υποστηρικτικές ή ακόμη και εχθρικές πολιτικές και περιβάλλοντα, μπορούν να τις εμποδίσουν από το να ακολουθήσουν τις σταδιοδρομίες τους.” [2]

Παρά τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν καθημερινά, γυναίκες επιστήμονες από όλο τον κόσμο ξεπερνούν τις δυσκολίες, αναζητούν λύσεις, καινοτομούν και διαπρέπουν. Όμως το έμφυλο χάσμα στην επιστήμη συνεχίζει να οδηγεί σε χαμένο ταλέντο, λιγότερη καινοτομία και ανάπτυξη, και ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες. Στον τομέα της εκπαίδευσης τα στερεότυπα είναι ακόμα ισχυρά καθώς υπάρχει η πεποίθηση ότι οι τομείς ΕΤΜΜ ταιριάζουν περισσότερο στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. H εξάλειψη του χάσματος των φύλων στην εκπαίδευση στους τομείς ΕΤΜΜ θα συνέβαλε σε αύξηση του ευρωπαϊκού κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ 2,2% και 3,0% (€610-€820 δισεκατομμύρια) μέχρι το 2050 [3]. Στον τομέα της εργασίας, οι γυναίκες στους τομείς ΕΤΜΜ αντιμετωπίζουν εργασιακές συνθήκες που δυσχεραίνουν την τήρηση ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής και μειώνουν τις πιθανότητες επαγγελματικής εξέλιξης, και ανισοτήτα στις αμοιβές [4].

Η Διεθνής Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη μας υπενθυμίζει ότι η ισότητα και η ενδυνάμωση των γυναικών δε μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αναγνώριση του ρόλου τους στους τομείς ΕΤΜΜ και χωρίς τη δημιουργία των συνθηκών που θα επιτρέψουν την πλήρη και ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή τους στους τομείς αυτούς, αλλά και τη δημιουργία συνθηκών εργασίας που διασφαλίζουν αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες για όλους τους ανθρώπους.

[1] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2021. She Figures 2021: Gender in Research and Innovation Statistics and Indicators. Διαθέσιμο στο: https://op.europa.eu/en/web/eu-law-and-publications/publication-detail/-/publication/67d5a207-4da1-11ec-91ac-01aa75ed71a1

[2] Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης του ΟΗΕ, 2019. 11 Φεβρουαρίου 2019 – Διεθνής Ημέρα για τις Γυναίκες και τα Κορίτσια στην Επιστήμη. Διαθέσιμο στο: https://unric.org/el/11-φεβρουαρίου-2019-διεθνής-ημέρα-για-τις-γ/

[3] EIGE, 2017. Economic benefits of gender equality in the EU: How gender equality in STEM education leads to economic growth. Διαθέσιμο στο: https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming/policy-areas/economic-and-financial-affairs/economic-benefits-gender-equality/stem 

[4] EIGE, 2017. Work in the EU: women and men at opposite ends. Διαθέσιμο στο: https://eige.europa.eu/publications/work-eu-women-and-men-opposite-ends